Een fokverbod voor dolfijnen in Nederland

Een leeuw die door een brandende hoepel springt, een olifantenrit in de dierentuin en een struisvogel voor de koets. Gelukkig mag dat in Nederland allemaal niet meer. Toch is er nog wel een wild dier dat wel wordt gebruikt voor entertainment: de dolfijn. In Nederland leven nog steeds dolfijnen in gevangenschap ter vermaak van mensen.

Hoe zit dit precies?

Het allereerste commerciële dolfinarium ter wereld werd in 1938 geopend. In de jaren '60 nam dolfijnenvermaak pas echt een enorme vlucht, mede door de film Flipper. Ook in Nederland opende in 1965 een dolfinarium in Nederland: Dolfinarium Harderwijk. Vandaag de dag leven wereldwijd meer dan 3000 dolfijnen een leven in gevangenschap. In het Dolfinarium worden zo'n 30 dolfijnen gehouden.

Maar waar in het Dolfinarium nog wilde dieren gebruikt mogen worden voor vermaak, mag dat elders in Nederland nu niet meer. Zo traden wilde dieren op in het circus, kon je een olifantenrit maken in een dierentuin of een ritje maken met een struisvogelkoets. Sinds 2015 is het verboden om wilde dieren in circussen te gebruiken, omdat het leven in een circusomgeving negatief effect heeft op het welzijn van wilde dieren. Wetenschappers stellen al jaren dat vermaak met dolfijnen inbreuk maakt op het welzijn van dolfijnen.

World Animal Protection pleit ervoor om ook de dolfijn niet meer voor vermaak in te zetten. Wereldwijd, en dus ook in Nederland. Het Dolfinarium heeft een dierentuinvergunning (en is dus geen circus) waardoor de dolfijnen geen wettelijke bescherming krijgen en toch voor vermaak mogen worden gebruikt. Het Dolfinarium zegt vooral aan educatie en soortbehoud te doen, en daarmee wordt het gebruik van dolfijnen goedgepraat. Maar een show waarin dolfijnen kunstjes doen, of een fotomoment met een dolfijn, staan ver van de realiteit in het wild en leert ons alleen maar dat het prima zou zijn om zulke bijzondere dieren daarvoor te gebruiken. De dieren zitten 24/7 opgesloten in een ruimte die velen malen kleiner is dan hun natuurlijke leefomgeving. Het bekijken van dolfijnen in gevangenschap leert ons niets over hun natuurlijke gedrag en het leven dat ze zouden leiden in het wild. Ook voor soortbehoud is geen dolfinarium nodig. De dolfijnsoort die in het Dolfinarium wordt gehouden in de tuimelaar, die in het wild niet wordt bedreigd en dus niet gebaat is bij fokprogramma’s. Wereldwijd zijn er nog nooit in gevangenschap geboren tuimelaars in het wild uitgezet.

Waar moeten de dolfijnen dan naartoe?

World Animal Protection wil dus een fokverbod voor dolfijnen in Nederland, wat in de praktijk neerkomt op een uitsterfbeleid voor dolfinaria. Voor de dolfijnen die nu in het Dolfinarium leven, moet een andere oplossing worden gezocht. Daarom pleiten we voor een verantwoorde uitfasering, waarbij dolfinaria ervoor zorgen dat er geen nieuwe dieren meer bijkomen. En de dolfijnen die niet terug kunnen naar het wild een groter en natuurlijker habitat krijgen. Dit betekent dat dolfinaria moeten stoppen met het fokken van dieren en met het bijdragen aan het fokken van dieren door uitwisselingsprogramma’s. Uiteraard is ook wildvangst uit den boze. 

Dolfijnen die lang in gevangenschap hebben geleefd, kunnen niet zomaar worden uitgezet in zee. Dat hangt onder meer af van de gezondheid van de dieren, hun vaardigheid in het gebruik van sonar, de bedrevenheid om vis te vangen en hun weerbaarheid tegen natuurlijke vijanden. Ook is de capaciteit bij opvangplekken nog maar zeer gering; daar zou in geïnvesteerd moeten worden zodat in de toekomst dolfijnen beter opgevangen (en eventueel gerehabiliteerd) kunnen worden. In Griekenland wordt door onze partner Aegean Marine Life Sanctuary gewerkt aan zo'n opvang. Maar ook dolfijnen die niet terug kunnen naar een zelfstandig leven in de zee, verdienen een betere permanente leefomgeving die voldoet aan hun natuurlijke behoeftes. Met meer ruimte om te zwemmen, duiken en jagen en minder contact met mensen. Zodat ze weer dolfijn kunnen zijn, in plaats van entertainer.

Einde aan vermaak met dolfijnen in Nederland

De dolfijnen hebben de tijd mee. Waar in de jaren ’60 de dolfinaria razendsnel uit de grond werden gestampt, zien we nu dat steeds meer landen en bedrijven dolfijnenattracties schrappen. Zo biedt Corendon geen attracties met dolfijnen meer aan, raadt reiskoepel ANVR dolfijnenattracties af en mogen er in Frankrijk en Canada binnenkort geen dolfijnen meer in dolfinaria worden gehouden. Ook spreken steeds meer mensen zich publiekelijk uit tegen dolfinaria. Zo kwam Lil Kleine in actie voor dolfijnen en zei Arjen Lubach:  ‘Doe het gewoon zoals die Fransen, lekker kappen met die dolfinaria.’

Nederland blijft (nog) achter. Na jarenlang campagnevoeren door Wilde Dieren de Tent uit (waar wij aan meewerkten) heeft de overheid in 2015 een einde gemaakt aan het gebruik van zoogdieren in circussen. De dieren die al in gevangenschap leefden, werden zo goed mogelijk opgevangen, en er kwamen geen nieuwe dieren meer bij. Dit willen we ook voor dolfijnen. De Tweede Kamer kan voor deze dieren in actie komen zich hard te maken voor een uitdoofbeleid in Nederland. Zo volgen we de vele landen die ons al voorgingen, stellen we niet langer uit wat onvermijdelijk is en komen we tot een verantwoorde uitfasering van een industrie die zowel niet langer wenselijk als economisch rendabel is.

Het Dolfinarium zou verantwoordelijkheid moeten nemen door zich om te toveren naar een (water)attractiepark; de route die zij zelf in 2018 al zijn ingeslagen omdat ze naar eigen zeggen vanwege miljoenenverliezen van de afgelopen vijf jaar meer in de richting van ‘een vrijetijdspark met een breder aanbod dan dat van een traditioneel dierenpark willen’. Het Dolfinarium is al uit de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen (NVD) gestapt. De dolfijnen zouden naar een meer natuurlijke omgeving moeten worden overgebracht.

Hoe komt een fokverbod voor dolfijnen tot stand?

Een fokverbod vergt een wijziging van de huidige wetgeving. Tot nu toe voert het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit gesprekken met het Dolfinarium om de situatie op punten aan te passen. De minister lijkt (nog) niet van plan het beleid echt te veranderen. Gelukkig kunnen partijen in de Tweede Kamer ook een wetswijziging indienen en daarvoor een meerderheid in Tweede en Eerste Kamer krijgen. De stem van onze supporters is hierin erg belangrijk! Hoe meer draagvlak voor een fokverbod (en dus: hoe meer handtekeningen), hoe eerder dat verbod er ook daadwerkelijk komt. 

Mogelijkheden om dolfijnen te spotten

Veel mensen bezoeken dolfinaria omdat ze dol zijn op dolfijnen. Dat snappen we natuurlijk heel goed. Dolfijnen, en andere walvisachtigen, zijn bijzondere dieren. Maar er zijn veel voorbeelden van alternatieven te bedenken waarop je dolfijnen kunt zien, of mensen kunt onderwijzen over dolfijnen, zonder dat de dieren daar zelf onder hoeven te lijden. Zo stelt Pim Martens, hoogleraar Sustainable Development aan de Universiteit van Maastricht, bijvoorbeeld het gebruik van virtual reality brillen voor. Ook is er een Nederlands bedrijf dat een manier vond om virtueel te zwemmen met dolfijnen: The Dolphin Swim Club.

Wil je dan toch echte walvisachtigen zien? Dan kan dat ook op een verantwoorde manier. Zo leven er bruinvissen in de Nederlandse Noordzee, een kleine walvisachtige die lijkt op een kleine dolfijn. Heb je de mogelijkheid om iets verder te reizen, dan kun je bij de Whale Heritage Site in Tenerife op verantwoorde manier dolfijnen bekijken.

Wat doet World Animal Protection?

World Animal Protection maakt zich al jaren hard voor dolfijnen in gevangenschap. Zo…

• Doen we aan ‘dolfijnenlobby’: we voeren gesprekken met de overheid om hen te overtuigen dat er een verbod moet komen voor het fokken met dolfijnen in gevangenschap.
• Motiveren we kaartverkopers voor het dolfijnenattracties, zoals Albert Heijn, Vakantieveilingen en Expedia Group, om te stoppen daar kaarten voor aan te bieden. Als bedrijf wil je toch niet bijdragen aan dolfijnenleed? Dat dacht ook reisorganisatie Corendon, die daarom stopte met de kaartverkoop.
• Tonen we misstanden aan, voeren we onderzoeken uit en informeren we mensen over het leed van dolfijnen in gevangenschap. Hoe minder mensen dolfinaria bezoeken, hoe minder dolfijnen er uiteindelijk in gevangenschap zullen leven. Als de vraag stopt, stopt ook het aanbod. Zo maakten we een documentaire met een ex-dolfijnentrainer om te laten zien welk leed achter dolfinaria schuilt.
• Voeren we gesprekken met stakeholders om hen te motiveren om te stoppen met dolfijnenattracties en te helpen bij de bescherming van deze dieren. Zo praten we hier regelmatig over met reismerken, kaartverkopers, brancheorganisaties en overheden. Bijvoorbeeld met ANVR, die besloot om dolfijnenattracties af te raden.
• Dragen adviserend en financieel bij aan de ontwikkeling van opvangplekken, en ondersteunen initiatieven zoals het Whale Heritage Site, waar je op verantwoorde manier dolfijnen en walvissen in het wild kun spotten met respect voor dier, mens en natuur.