Toerisme brengt het welzijn van olifanten in gevangenschap in gevaar

Door dr. Jan Schmidt-Burbach, Global Head of Wildlife Research and Animal Welfare

Nu de wereld gezamenlijk strijdt tegen COVID-19 is onze bewegingsvrijheid beperkt. Dit heeft grote gevolgen voor de reisindustrie. Internationale vluchten zijn gedaald met meer dan 50%, hotels en dienstverlenende bedrijven hebben het moeilijk en vakantiebestemmingen zien geen toeristen meer.

Thailand is bijzonder hard getroffen en toeristische attracties zijn gesloten. Ook olifantenparken en olifantenopvangplekken, waar olifanten in gevangenschap leven, hebben hun deuren moeten sluiten nadat de coronapandemie de toeristenindustrie in één klap onderuit haalde. Duizenden personeelsleden zijn ontslagen en zonder inkomsten is het moeilijk om de meer dan 2000 olifanten van voedsel en medische zorg te voorzien. Er is op dit moment dringend behoefte aan hulp. Deze olifanten zijn al het slachtoffer van een wrede handel en het terugvallen van het toerisme maakt op schrijnende manier duidelijk hoe kwetsbaar deze wilde dieren zijn. Maar hoe heeft het zo ver kunnen komen?  

Achter een olifantenrit schuilt dierenleed.

De oorsprong van olifanten in de toeristensector

Tijdenlang werden olifanten gebruikt in de houthandel, onder meer voor het verslepen voor boomstronken. En daar verdienden de eigenaren dan aan. Meer dan 30 jaar geleden werd de toeristenindustrie voor olifanten gepromoot als alternatief voor de houthandel, en maakten mahouts ook deze overstap. Ze begonnen olifanten in te zetten voor toeristisch vermaak; toeristen konden bijvoorbeeld een ritje maken op de rug van de majestueuze dieren. 

Inmiddels zou het aantal olifanten uit de houtkap in gevangenschap verminderd moeten zijn, wat weer tot een kleiner aantal olifantenkampen had moeten leiden. Maar zoals we eerder hebben onthuld, zien we als gevolg van de meedogenloze commerciële industrie vandaag de dag, echter juist meer olifantenkampen en meer olifanten in gevangenschap dan na het instellen van het kapverbod in de jaren negentig. Vaak gebruiken olifantenkampen het excuus dat de dieren die daar leven, afkomstig zijn van de houtkap en dus niet terug kunnen naar het wild. Niets is minder waar. Veel van de dieren die nu in deze kampen leven, zijn geen voormalige werkdieren, maar zijn veelal uit het wild gehaald, speciaal voor het toerisme.

Olifanten zijn niet geschikt voor een leven in gevangenschap. Olifanten zijn groot, krachtig, sociaal, nieuwsgierig en intelligent en om gehoorzaamheid af te dwingen worden in de toeristenindustrie gruwelijke praktijken toegepast. Ze worden getekend, ondergaan wrede training en harde straffen, alles om ze onderdanig genoeg te maken om te dienen als toeristische attractie. Wel maken we onderscheid tussen olifantenopvangplekken, waar olifanten zo vrij mogelijk leven die niet terug kunnen naar het wild, en olifantenkampen, waar olifanten gebruikt worden om winst te maken door toeristen het vermaak met olifanten aan te bieden. Bij opvangplekken wordt niet gefokt met olifanten en is er geen interactie met toeristen mogelijk.

De risico’s voor toeristen

Vermaak met olifanten lijkt velen leuk. Van olifantenrit tot olifanten wassen en voeren. Helaas kan geen enkele vorm van entertainment met olifanten door de beugel. Als je als toerist direct contact kunt hebben met een olifant, schuilt er leed achter. Maar naast het dierenleed, zijn er ook risico's voor bezoekers. Zo zijn olifanten enorm sterk en zijn er regelmatig mensen verwond door olifanten; het gaat nu eenmaal om wilde dieren die onvoorspelbaar kunnen zijn. 

Ook is fysiek contact met olifanten in verband gebracht met verhoogde kans op ziekten als tuberculose. Zo testten twee jaar geleden tien olifanten, die werden gebruikt voor toeristisch vermaak in Amer Fort in India, positief op tuberculose.

Tuberculose is niet de enige ziekte die overgaat van dier op mens. Zo'n 70% van de opkomende zoönosen zijn afkomstig van wilde dieren. De nabijheid van mensen, vergroot het risico op infecties. Als de COVID-19-pandemie één ding heeft bewezen, is het wel dat we gepaste afstand moeten houden van wilde dieren en ze zoveel mogelijk in het wild moeten houden.

Wassen van olifanten lijkt leuk, maar dat is het voor de olifanten niet.

De penibele situatie van de verzorgers

Olifanten bevinden zich in het hart van deze commerciele industrie. Het maakt deze complexe, intelligente en bedreigde dieren enorm kwetsbaar voor economische schommelingen, omdat ze compleet afhankelijk zijn van de komst van toeristen. Geen toeristen bij deze olifantenparken en opvangplekken, betekent geen inkomen en dus geen voedsel en medische zorg voor de dieren. Dat risico is onaanvaardbaar. De enige oplossing, is het uitfaseren van deze praktijken. 
 
Mahouts, de verzorgers van olifanten, worden vaak onderbetaald en hebben een risicovolle baan. Uit ons onderzoek is gebleken dat meer dan een derde van de mahouts weinig spaargeld heeft, een minimumloon ontvangt, terwijl ze aanzienlijke risico's lopen op ernstige, soms dodelijke verwondingen door olifanten.

Een einde maken aan deze wrede industrie

Onze organisatie en vele anderen pleiten al jaren voor het uitfaseren van het gebruik van olifanten in de toeristenindustrie. Door een fokverbod van olifanten in gevangenschap, het verminderen van de vraag bij toeristen en het voorkomen dat deze dieren uit het wild worden gehaald, zou deze generatie dieren de laatste moeten zijn die in gevangenschap lijdt.

Een geleidelijke uitfasering zal de eigenaren van de olifanten en anderen in staat moeten stellen over te schakelen naar andere bestaansmiddelen, tradities te behouden zonder een beroep te doen op deze wreedheid en alle inspanningen te richten op het beschermen van deze prachtige wezens op de plek waar ze thuishoren - in het wild.

Dringende behoefte aan hulp

Olifanten, net als andere dieren, zouden niet mogen lijden vanwege een industrie die financieel gewin voorrang geeft boven respect voor de dieren. Om de problemen voor een deel van de olifanten op korte termijn op te lossen hebben we een noodhulpactie opgezet. De actie richt zich onder andere op het helpen van olifantenopvang met voedsel, medicijnen en andere middelen. Met steun van onze supporters zijn we in staat om 62 olifanten op 9 verschillende locaties voor zes maanden te ondersteunen.

Dit is niet voldoende. Gezamenlijk moeten we veranderen hoe we in de toeristensector omgaan met olifanten en andere wilde dieren. We moeten robuust beleid opstellen om het aantal olifanten in gevangenschap te verminderen. Daarnaast moeten de dieren die nog in gevangenschap verblijven, een zo vrij mogelijk leven krijgen. En we moeten er samen voor zorgen dat olifanten in het wild blijven, waar ze horen. 

Help olifanten in nood