6 tips voor het uitzoeken van een goede olifantenopvang

De undercoverbeelden van de wrede trainingsmethode waarmee jonge olifantjes 'geschikt' gemaakt worden voor het toerisme waren vorige week groot in het nieuws. Hoewel het niet leuk is om naar te kijken, moeten we de beelden toch laten zien zodat we verandering teweeg kunnen brengen.  

Onze campagnemanager Sanne Kuijpers vertelt: ‘Het eerlijke verhaal is dat deze training wordt gedaan omdat wíj mensen – logischerwijs – gefascineerd zijn door deze magistrale dieren en dicht bij ze willen komen. Op een olifant rijden, of de dieren voeren en wassen in een rivier. Onwetend van het dierenleed dat vooraf ging aan die ‘once in a lifetime experience’. Als we allemaal zouden weten welke training daaraan voorafgaat, zullen we andere keuzes maken. Daarom voelen we ons gedwongen dit te laten zien.’

Olifanten in het wild

Als je olifanten van dichtbij wilt zien, is het zowel voor jou als voor de olifanten de mooiste ervaring om ze in het wild te bekijken. In landen waar olifanten van nature voorkomen, heb je vaak de mogelijkheid om deze prachtige dieren in het wild te spotten door mee te gaan op safari met een ranger. Het geld dat met deze excursies wordt verdiend, wordt vaak gebruikt voor het onderhoud van het natuurgebied. Een win-win-situatie dus, voor jou en de olifanten. Let er wel op dat de jeeps niet te dicht bij de olifanten komen. Dit is stressvol voor de dieren, ook al lijken ze het gewend te zijn. Daarnaast zijn olifanten wilde dieren en dus onvoorspelbaar. Vertrouw nooit blindelings op je chauffeur en geef aan dat je niet te dicht bij de dieren wilt komen!

Een goede olifantenopvang

Mocht de mogelijkheid er niet zijn om olifanten in het wild te ervaren, dan kun je er natuurlijk ook voor kiezen om een olifantenopvangplek te bezoeken. Let er dan wel op of het om een echte opvangplek gaat. Dat is niet altijd even gemakkelijk, daarom geven we je zes tips om zeker te weten dat je bezoek aan een olifantenopvang verantwoord is. Bekijk daarnaast onze lijst met olifantvriendelijke opvangplekken in Azië. 

1.  Helaas, de naam zegt niet alles

Door groeiend bewustzijn bij toeristen zijn opvangplekken voor olifanten uit de entertainmentindustrie steeds populairder. Vooral in Thailand, maar ook in andere Aziatische landen, lijken ze daarom als paddenstoelen uit de grond te schieten. Juist omdat deze plekken zo populair zijn, wordt er steeds vaker misbruik gemaakt van de naam ‘opvang’. Helaas, lang niet altijd hebben de eigenaren van deze zogenaamde opvangplekken ook echt het beste met de olifanten voor. Vooronderzoek is daarom heel belangrijk als je besluit naar een olifantenopvang te gaan. Ga er niet automatisch van uit dat de naam ‘sanctuary’, ‘retirement home’ of ‘ethical elephant experience’ betekent dat het olifantvriendelijk is.

2.  Wassen en voeren, doe het niet

Bekijk van tevoren de website, foto’s op internet en recensies over de olifantenopvang. Mag je er als toerist op een olifant zitten, de olifanten wassen of voeren? Olifanten zijn wilde dieren en daarom onvoorspelbaar en dus levensgevaarlijk. Onthoud dat, wanneer toeristen op of bij een olifant in de buurt kunnen komen (zonder dat er bijvoorbeeld een hek tussen zit), de controle over de olifant nooit tot stand is gekomen door beloningsgerichte training. Alle olifanten die worden ingezet voor toeristisch vermaak, zoals shows, ritten, maar ook ander direct contact met bezoekers, moeten altijd eerst worden ‘gebroken’. Het breken van de wil, ook wel bekend als Phajaan, is een extreem stressvol en pijnlijk proces. Olifanten worden op jonge leeftijd bij de moeder weggehaald en opgesloten zonder voedsel en drinken. Dit kan soms dagen duren, zolang als nodig is om de menselijke dominantie voorgoed in te prenten. Vaak wordt het dier ook nog geslagen om het proces te versnellen. Deze traumatische ervaring heeft psychische gevolgen die het dier zijn hele leven meedraagt.

Er zijn ook gezondheidsrisico’s, zoals bijvoorbeeld de kans op besmetting met tuberculose. Hier wordt vaak nog onvoldoende bij stilgestaan. Ook je nat laten spuiten door een olifant kan gevaarlijk zijn. Tuberculose is een serieus probleem onder olifanten in gevangenschap en komt helaas over de hele wereld voor. Het kan zowel van olifant op mens worden overgedragen, als andersom. Als je de dieren dus mag voeren of wassen, is dat gevaarlijk voor je eigen gezondheid, maar ook niet goed voor de dieren. 

3.  Olifanten mogen olifanten zijn

In het wild lopen olifanten van nature dagelijks lange afstanden. In een goede olifantenopvang hebben de dieren dan ook het grootste deel van de dag de ruimte om vrij te bewegen in een zo natuurlijk mogelijke omgeving. Dit is niet alleen belangrijk om voldoende beweging te krijgen, maar ook om natuurlijk olifantengedrag te kunnen vertonen. Een olifant houdt bijvoorbeeld van grazen, maar is ook erg sociaal. Het is daarom van belang dat olifanten contact kunnen hebben met andere olifanten – het liefst in een kudde. Kortom: let erop of olifanten echt olifanten kunnen zijn.  

4.  Babyolifanten als trekpleister

Babyolifanten zijn vaak een trekpleister voor toeristen, maar veel opvangplekken hebben juist geen jonge olifanten. Dit komt omdat oprechte opvangplekken geen dieren fokken. Fokken zou namelijk betekenen dat er minder plek is voor de vele andere olifanten die maar wat graag gered willen worden uit de entertainmentindustrie. Er zijn natuurlijk uitzonderingen. Zo zijn er in Sri Lanka en Kenia opvangplekken voor babyolifanten uit het wild. Deze jonge olifanten zijn wees geworden omdat de moeder is doodgeschoten of is verongelukt. Mocht je toch een babyolifant tegenkomen bij een opvangplek, zorg er dan voor dat je zeker weet dat deze nog bij de moeder is. En hoe lief ook, ook voor deze jonge dieren geldt dat er geen direct contact mag zijn met de bezoekers. Is dit wel mogelijk? Kies er dan voor om er niet naartoe te gaan.

5.  Diervriendelijk behandeld

Zoals al eerder gezegd zijn olifanten gevaarlijk omdat het wilde dieren zijn, ook als ze in gevangenschap leven. Er zijn talloze incidenten bekend van toeristen of mahouts die zijn aangevallen en soms zelfs gedood door een olifant in gevangenschap. Het is niet bekend hoeveel mensen er ieder jaar worden gedood of ernstig worden verwond door olifanten, maar het is zeker dat dit aantal hoger ligt dan bij andere wilde dieren die in gevangenschap leven. 

Ook bij opvangplekken zie je daarom vaak nog een mahout bij een olifant, maar op gepaste afstand. Hij zorgt ervoor dat de olifant de juiste zorg krijgt, maar ook dat de bezoekers veilig zijn en er geen ruzie ontstaat tussen olifanten. Olifanten in een opvang zijn geen familie van elkaar. Dit betekent dat ze het niet altijd goed met elkaar kunnen vinden. Bij goede opvangplekken zal een mahout geen olifantenhaak gebruiken om de olifant te 'begeleiden'. Alleen in uiterste noodgevallen kan het zijn dat een mahout genoodzaakt is de haak te pakken. Alleen al het zien van de haak kan de olifant bedaren en hiermee kan een fataal incident worden voorkomen. Natuurlijk is het vreselijk dat dit nodig is, maar de veiligheid van de dieren en de verzorgers staat bovenaan. Mahouts zullen in alle andere gevallen werken met beloningsgerichte training. 

6.  Wordt er educatie gegeven?  

Echte opvangplekken zullen hun bezoekers altijd iets willen leren over soortbehoud en wat belangrijk is voor het welzijn van hun dieren. Zo zullen ze je waarschijnlijk vertellen over de complexe behoeftes van een olifant en hoe moeilijk het is om hieraan te voldoen in gevangenschap. Ook zullen ze hoogstwaarschijnlijk vertellen over de commerciële handel in olifanten vanwege de toeristenindustrie en hoe die industrie hun voortbestaan in het wild bedreigt.  

Wordt er gesproken over gedomesticeerde olifanten? Dan is de kans groot dat het niet om een oprechte olifantenopvang gaat. Domesticatie is een proces waarbij gewenste eigenschappen van dieren door mensen geselecteerd en gefokt worden. Het resultaat hiervan is pas na vele generaties zichtbaar. Dit is gedaan met dieren als koeien, paarden en honden, maar niet met olifanten. Zij komen vaak rechtstreeks uit het wild met misschien een generatie (zelden twee) gefokt in gevangenschap. Een individueel dier kan tijdens zijn levensduur onmogelijk gedomesticeerd worden. Door de term gedomesticeerd te gebruiken, kan de indruk ontstaan dat het dier zijn wilde instincten kwijt is en met succes is aangepast aan een leven in menselijk gezelschap. Het kalme gedrag van de meeste olifanten versterkt deze indruk. Maar in werkelijkheid zijn olifanten wilde dieren in gevangenschap. Ze moeten worden getemd en afgericht om ‘veilig’ gebruikt te kunnen worden voor toeristisch vermaak.

Het allerbelangrijkste: verplaats jezelf in de positie van de olifant. Zou jij tevreden zijn met dit leven?

Heb je positieve ervaringen of negatieve ervaringen met een opvang? Deel je ervaringen door een recensie achter te laten bij de opvang zelf en op TripAdvisor of Facebook. Jij als toerist hebt meer invloed dan je denkt. Jouw recensie kan het succes betekenen voor een goede olifantenopvang of verandering voor een minder goede opvang. 

Wil jij geredde olifanten helpen? Adopteer een olifant en steun een diervriendelijke opvang.

Ik wil meer lezen